Każdy z nas zna jakiś afrodyzjak: od papryki chili po czekoladę. Jednak jak pokazują badania, reputacja większości z nich jest mocno przesadzona.
Deser o nazwie Black Forrest znalazł się w specjalnym menu, które na zakończenie kolacji w walentynkowy wieczór oferuje zakochanym parom jedna z nowojorskich restauracji. To mocno czekoladowe ciasto podane z lodami śmietankowymi i wiśniową galaretką. Jak wynika z jednego z badań, zapach wiśni wyraźnie pobudza seksualnie kobiety.

 
Warto jednak zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt deseru o tajemniczej nazwie i niezliczonej ilości innych czekoladowych smakołyków, które połkniemy w ten weekend: reputacja czekolady jako afrodyzjaku jest mocno przesadzona. Tak przynajmniej twierdzą dietetycy. Czekolada jest romantyczna i wyjątkowo przyjemna w jedzeniu, ale głównie dlatego, że rozpuszcza się w ustach. Rzeczywiście zawiera takie substancje chemiczne jak fenyloetyloamina, dzięki której ogarnia nas uczucie euforii. Jednak jak dowodzą badania, człowiek o wadze 59 kilogramów musiałby zjeść nieco ponad 11 kilogramów czekolady za jednym zamachem, aby znacząco poprawić sobie humor.

Z mnóstwa rzekomych afrodyzjaków zaledwie kilka rzeczywiście wpływa na inne części ciała niż żołądek. W ciągu ostatnich 10 lat przeprowadzano wiele badań mających na celu zmierzenie seksualnej reakcji na określone potrawy. Coraz więcej mistrzów sztuki kulinarnej i naukowców zafascynowały bowiem relacje pomiędzy zapachem, jedzeniem, uczuciami i doznaniami zmysłowymi.

I tak na przykład, papryczki chili przyspieszają puls i wywołują pocenie, imitując stan seksualnego podniecenia. Jednocześnie stymulują uwalnianie się endorfin, które sprawiają seksualną przyjemność, twierdzi Meryl S. Rosofsky, wykładowczyni wydziału żywienia i zdrowia publicznego na Uniwersytecie w Nowym Jorku.

Choć każdy z nas twierdzi, że zna jakiś afrodyzjak, od awokado po język zebry, to sami przyznamy, że wiedzę tę traktujemy raczej z przymrużeniem oka. Niezwykle ważną rolę odgrywają tu kultura i tradycja. Pewne rodzaje pożywienia o statusie afrodyzjaków, takie jak bazylia, rozmaryn, szafran, miód, winogrona i orzeszki piniowe były już wychwalane za swoje pobudzające moce przez starożytnych Greków i Rzymian oraz średniowiecznych Europejczyków. Takie przysmaki jak foie gras, kawior, trufle i szampan były traktowane jako wyszukane prezenty dla zakochanych, ale głównie z powodu wysokiej ceny.

Inne produkty, takie jak figi, szparagi i ogórki już od dawna miały konotacje erotyczne z powodu swojego wyglądu, przywodzącego na myśl męskie i żeńskie organy płciowe. Niektóre uchodziły za zmysłowe w zależności od sposobu spożywania. Mogło to być, na przykład, „dzielenie się jedzeniem ze wspólnego talerza”, jak napisała o afrodyzjakach autorka „Encyclopedia of Food and Culture”.


W ostatnich latach dieta, która mogłaby zwiększać płodność, zaczęła budzić coraz większe zainteresowanie naukowców, kucharzy i ekspertów alternatywnej medycyny. I tu pojawiają się ostrygi, które zawierają cynk zwiększający produkcję spermy. Niestety, mężczyzna z niedoborem cynku musiałby zjeść ogromną liczbę ostryg, zanim zauważyłby jakąkolwiek różnicę.

Reputację różnego rodzaju potraw również warunkuje kultura. Rachel S. Herz, ekspertka od psychologii zapachu, w swojej książce „The Scent of Desire” pisze, że „Azjaci uważają zapach sera za odrażający, natomiast dla mieszkańców Zachodu to coś w rodzaju przegryzki poprawiającej  nastrój”.

Naukowcy odkryli za to ścisłe związki pomiędzy zapachem, uczuciami i pociągiem seksualnym. Ze wszystkich zmysłów to właśnie powonienie omija rejony mózgu odpowiedzialne za świadome działania i trafia bezpośrednio do układu limbicznego, istotnego dla procesu zapamiętywania, motywacji i zachowań emocjonalnych.

Zmysł powonienia ewoluował tak, aby pomóc nam znajdować nie tylko jedzenie, ale również partnerów. Z wielu badań wynika, że to zapach ciała najbardziej wpływa na atrakcyjność homo sapiens. Nagła ochota na konkretny rodzaj pożywienia funkcjonuje w ośrodku przyjemności w mózgu bardzo podobnie do pożądania seksualnego. Obserwowana wówczas aktywność systemu nerwowego przypomina głód alkoholowy i narkotyczny.

Ciekawy był jeden z eksperymentów zmierzających do zrozumienia reakcji seksualnej na zapachy żywności: 31 uczestnikom eksperymentu - mężczyznom i kobietom - założono maski wydzielające kolejno różne zapachy. Jednocześnie podczas testu mierzono napływ krwi do okolic pochwy i członka. Jak się okazało, na mężczyzn najbardziej pobudzająco działał zapach pączków i lukrecji, na kobiety kombinacja dziecięcego pudru, cukierków z lukrecją oraz ogórków (lub na drugim miejscu: cukierki z lukrecją i chleb bananowo-orzechowy). Za to spadek pobudzenia seksualnego wywoływał u kobiet zapach mięsa grillowanego na węglu drzewnym.

Według Alana R. Hirscha, który koordynował badania, konkretny zapach nie wywoływał jednak u przeciętnego mężczyzny pełnej fizjologicznej erekcji. Zdaniem naukowca, za reakcjami uczestników mogły stać wspomnienia: na przykład złe doświadczenia związane z wiśniami, albo przelotny romans w weekend Święta Dziękczynienia.

Herz twierdzi, że badania dotyczyły zbyt małej grupy, by można ich wyniki uznać za całkowicie wiarygodne, ale niewątpliwie potwierdziły silny związek zapachów ze wspomnieniami z przeszłości. - Kiedy wąchamy coś o zapachu piżma, automatycznie myślimy o czymś zmysłowym - mówi. - Tymczasem w Ameryce Południowej piżmo jest dodawane do środków czystości i kobiety, które poczują ten zapach myślą bardziej o sprzątaniu niż o seksownej bieliźnie.


„Uczenie skojarzeń zapachowych” - tym terminem Herz określa proces przypisywania poszczególnym zapachom pozytywnych i negatywnych właściwości. I tak na przykład zapach szpitala może prowadzić do przykrego napięcia, a zapach pączków i rogalików wywołuje w nas poczucie komfortu psychicznego albo radości.
Wiele firm, kierując się zasadami marketingu zapachowego, rozpyla we wnętrzach swoich firm aromat czekoladowych ciastek. Marketingowcy mają nadzieję, że poczucie szczęścia skłoni klientów do większych zakupów.

Nostalgiczne wspomnienia wywoływane przez zapachy mają nawet swoją uczoną nazwę „efektu Prousta” (od nazwiska francuskiego pisarza i zapachu słynnych magdalenek z powieści „W poszukiwaniu straconego czasu”). Tajemnicę tego zjawiska posiadło wielu mistrzów kuchni, którzy wierzą w magiczne połączenie smaku, zapachu, a nawet dźwięku.

Heston Blumenthal, restaurator z angielskiego lokalu Fat Duck w Bray zachęca swoich gości, by spisywali dla niego dziecięce wspomnienia związane z jedzeniem. Dostarczają mu one inspiracji do nowych przepisów. Grant Achatz z Alinea w Chicago podaje od niedawna potrawy na aromatycznym węglu, w liściach eukaliptusa oraz w aromatach jałowca, lawendy i zapachu ziaren kawy. Goście jego restauracji mogą także poczuć zapach siana sparzonego gorącą wodą - ma to przywołać wspomnienia zabaw z dzieciństwa.

Restauracje, które zdecydują się na walentynkowe menu powinny uważać, by nie przekroczyć granic zdrowego rozsądku. Amy Reiley, autorka książek kucharskich i konsultantka wielu restauracji specjalizująca się w zmysłowych potrawach i winach, zdecydowanie poleca na ten wieczór ostrygi z miętą. Ale ostrzega: „Taki posiłek raczej skłoni nas do spania, a nie uprawiania horyzontalnej gimnastyki”.

- Dla mnie afrodyzjakiem jest każdy posiłek, który kolorami, zapachami, smakami i strukturą drażni podniebienie i rozpala zmysły - twierdzi Reily. I radzi, aby używać dużo szafranu, mięty i wanilii (wszystkie te dodatki uważa za afrodyzjaki) i oczywiście paprykę chili. W swojej książce kucharskiej pisze, że znakomitym afrodyzjakiem jest wino. Warto jednak mieć w pamięci ostrzeżenie z szekspirowskiego „Macbetha”: [Alkohol] „budzi pożądanie, ale zmniejsza możliwości”.

za onet.pl - The New York Times